Veda Hutbesi, Hz. Muhammed (S.A.V.)’in vefatından üç ay önce gerçekleştirdiği ilk ve son haccı olan Vedâ Haccı’nda Arafat’ta yaklaşık 124 bin Müslüman’a hitaben okuduğu hutbelerdir. Tek bir hutbe gibi kabul görse de Veda Hutbesi, Arafat’ta, Mina’da ve bir gün sonra yine Mina’da olmak üzere Arafe Günü ile Bayram’ın birinci ve ikinci günlerinde söylenmiştir. Veda Hutbesi, Hicri 9 Zilhicce 10 tarihinde irad edikmiştir. Miladi takvime göre Veda Hutbesi tarihi üç gün sürdüğü için 632 yılının 6-9 Mart günleri arasıdır. Peygameber Efendimiz ahiret yolculuğunun yaklaştığını anladığı için Müslümanlara bu hutbelerle veda etmiştir. Veda Hutbesi bir nevi Hz. Muhammed’in Müslümanlara vasiyetidir. Peygamber Efendimiz bu Veda haccından ve Veda hutbesinden 3 ay sonra vefat etmiştir.
Veda Hutbesi’nde yaşama hakkı, mülkiyet hakkı, eşitlik gibi konulara değinilmiştir. Irkı, rengi, dili, cinsiyeti ne olursa olsun tüm insanların yaşam hakkı olduğuna ve herkesin eşit olduğuna vurgu yapılmıştır. Kadın haklarından bahsetmiştir. Bu bakımdan Veda Hutbesi ilk evrensel insan hakları beyannamesi olma özelliğini taşır.
Veda Hutbesi kadın hakları
Veda Hutbesi gerçektir. Müslümanlara içinde öğütler vardır ve insanlara haklarından bahsetmiştir. Veda Hutbesi’nin bazı kaynaklarda bazı bölümlerinin değişik aktarılmasının sebebi değişik rivayetlere dayalı versiyonlarının bulunmasından kaynaklanmaktadır. Bu farklılıklarının nedeni parça parça farklı günlerde irad edilmiş olması ve hoparlör gibi cihazların olmadığı için farklı işitilmesi sonucu oluşan aktarış farklılıklarıdır. Özünde Hz. Peygamber’in Veda Hutbesi aşağıda aktaracağımız gibidir.
Veda Hutbesi mesajları
1- “Ey Müminler! Sakın benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz.”
2- “Müslüman, Müslüman’ın kardeşidir.”
3- “Kadın haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allah’tan korkmanızı tavsiye ederim.”
4- “Onlara sarılıp uyudukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. Bu emanetler: Kur’an-ı Kerim ve Peygamberin sünnetidir.”
5- “Kırmızı tenlinin siyah üzerine, siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur.”
6- “Ne zulmediniz ne de zulme uğrayınız.”
7- “Kimin yanında bir emanet varsa hemen onu sahibine versin.”
8- “Biliniz ki faizin her çeşidi kaldırılmıştır.”
9- “Birbirinizin boynunu vurmayınız.”
10- “Üstünlük ancak takvada, Allah’tan korkmaktadır.”
“Ey insanlar! Sözümü iyi dinleyiniz! Bilmiyorum belki bu seneden sonra sizinle burada bir daha buluşamayacağım.
“Ashabım! bu günleriniz nasıl mukaddes bir gün ise, bu aylarınız nasıl mukaddes ay ise, bu şehriniz (Mekke) nasıl bir mübarek şehir ise, canlarınız, mallarınız, namuslarınızda öyle mukaddestir, her türlü tecavüzden korunmuştur.
“Ashabım! Muhakkak Rabbinize kavuşacaksınız. Oda sizi yaptıklarınızdan dolayı sorguya çekecektir. Sakin benden sonra eski sapıklıklara dönmeyiniz ve birbirinizin boynunu vurmayınız! Bu vasiyetimi burada bulunanlar bulunmayanlara ulaştırsın. Olabilir ki burada bulunan kimse, bunları daha iyi anlayan birisine ulaştırmış olur.
“Ashabım! Kimin yanında bir emanet varsa, onu hemen sahibine versin. biliniz ki faizin her çeşidi kaldırılmıştır. Allah böyle hükmetmiştir.İlk kaldırdığım faizde Abdulmuttalibin oğlu (amcam) Abbas’ın faizidir. Lakin ana paranız size aittir. Ne zulmediniz ne de zulme uğrayınız.
“Ashabım! Dikkat ediniz, cahiliyeden kalma bütün adetler kaldırılmıştır, ayağımın altındadır. Cahiliye devrinde güdülen kan davalarda tamamen kaldırılmıştır. Kaldırdığım ilk kan davası Abdulmuttalibin torunu İlyas bin Rabia’nın kan davasıdır.
“Ey insanlar! Muhakkak ki şeytan şu toprağınızda kendisine tapınmaktan tamamen ümidini kesmiştir. Fakat siz bunun dışında ufak tefek işlerinizde ona uyarsınız bu da onu memnun edecektir. Dinimizi korumak için bunlardan da sakınınız.
“Ey insanlar! Kadınların haklarını gözetmenizi ve bu hususta Allahtan korkmanızı tavsiye ederim. Siz kadınları Allah’ın emaneti olarak aldınız ve onların namusunu kendinize Allah’ın emri ile helal kıldınız. Sizin kadınlar üzerinde hakkınız, kadınlarında sizin üzerinizde hakkı vardır. Sizin kadınlar üzerindeki hakkınız yatağınızı hiç kimseye çiğnetmemeleri, hoşlanmadığınız kimseleri izniniz olmadıkça evinize almamalarıdır. Eğer gelmesine müsaade etmediğiniz bir kimseyi evinize alırsa Allah size onları yatakların yalnız bırakmanıza ve daha olmazsa hafifçe dövüp sakındırmanıza izin vermiştir. Kadınlarında sizin üzerinizdeki hakları, meşru örf ve adete göre yiyecek ve giyeceklerini temin etmenizdir.
“Ey müminler! Size iki emanet bırakıyorum, onlara sarılıp uydukça yolunuzu hiç şaşırmazsınız. O emanetler:
-Allah’ın kitabı Kur’an-ı Kerim ve
-Peygamberinin sünnetidir.
“Müminler! Sözümü iyi dinleyiniz ve iyi belleyiniz. Müslüman Müslüman’ın kardeşidir ve böylece bütün Müslümanlar kardeştirler. Bir Müslüman’a kardeşinin kanı da malı da helal olmaz. Fakat malını gönül hoşluğu ile vermişse o başkadır.
“Ey insanlar! Cenab-ı Hak her hak sahibine hakkını vermiştir. Her insanın mirastan hissesi ayrılmıştır. mirasçıya vasiyet etmeye lüzum yoktur. Çocuk kimin döşeğinde doğmuş ise ona aittir. Zina eden kimse için mahrumiyet vardır. Babasından başkasına ait soy iddia eden soysuz yahut efendisinden başkasına intisaba kalkan köle Allah’ın meleklerinin ve bütün insanların lanetine uğrasın. Cenab-ı hak bu gibi insanların ne tevbelerini ne de adalet ve şehadetlerini kabul eder.
“Ey insanlar! Rabbiniz birdir. Babanız da birdir. Hepiniz Adem’in çocuklarısınız. Adem ise topraktandır. Arap’ın Arap olmayana Arap olmayanın da Arap üzerine üstünlüğü olmadığı gibi kırmızı tenlinin siyah üzerine siyahın da kırmızı tenli üzerinde bir üstünlüğü yoktur. Üstünlük ancak takvada, Allah’tan korkmaktadır. Allah yanında en kıymetli olanınız O’ndan en çok korkanınızdır. Azası kesik siyahi bir köle başınıza amir olarak tayin edilse sizi Allah’ın kitabı ile idare ederse onu dinleyiniz ve itaat ediniz. Suçlu kendi suçundan başkası ile suçlanamaz. Baba oğlunun suçu üzerine oğlu da babasının suçu üzerine suçlanamaz.
Dikkat ediniz! Şu dört şeyi kesinlikle yapmayacaksınız:
–Allaha hiçbir şeyi ortak koşmayacaksınız.
–Allahın haram ve dokunulmaz kıldığı canı, haksız yere öldürmeyeceksiniz.
–Zina etmeyeceksiniz.
–Hırsızlık yapmayacaksınız.
İnsanlar “la ilahe illallah” deyinceye kadar onlarla cihad etmek üzere emir olundum. Onlar bunu söyledikleri zaman kanlarını ve mallarını korumuş olurlar. Hesapları ise Allaha aittir.
“İnsanlar! Yarın beni sizden soracaklar ne diyeceksiniz?”
Sahabe-i kiram hep birden şöyle dediler: “Allah’ın elçiliğini ifa ettiniz, vazifenizi hakkıyla yerine getirdiniz, Bize vasiyet ve nasihatte bulundunuz, diye şehadet ederiz.”
Bunun üzerine Resul”ü Ekrem Efendimiz şehadet parmağını kaldırdı, sonrada cemaatin üzerine çevirip indirdi ve şöyle buyurdu:
“Şahit ol Yarab! Şahit ol yarab! Şahit ol yarab!“
