Şivlilik, Regaip Kandili gecesi ve sabahı çocuklarca yapılan bir Konya gelenektir. Recep ayının ilk perşembesini cumaya bağlayan gece yani Regaip kandili gecesinde fener alayı ile Şivlilik kutlamaları başlar.
Çocuklar ellerinde fenerler, trampetler ve kavallarla sokaklara doluşurlar. Amaçları büyüklerine onbir ayın sultanı Ramazan’ın gelişini duyurmaktır. Bu geleneğe büyükler tarafından üç aylar girdiği için “İlk Namaz” da denir.
Bu etkinlik yapılırken dükkânlar açıktır. Çocuklar mahalledeki toplanma alanlarına, çarşıya doğru yürür ve meydanda toplarak ellerindeki fenerleri ortaya çekilmiş bir ipe asarlar. Ardından meydanda yakılan ateşin etrafına bütün çocuklar toplanırlar. Büyükler de bu sırada çocuklara eşlik ederek onların coşkusuna katılırlar. Etrafta pamuk şeker, macun, kağıt helva vb. satıcılar vardır. Artık şehir adeta bir çocuğun rüyasına dönüşmüştür. Ve kutlamalar çocukların doyasıya eğlenmesiyle devam eder…
Şivlilik
Ancak çocukların asıl beklediği an bu gecenin sabahıdır. Geceden hazırladıkları en güzel kıyafetleri sabah ezanıyla birlikte giyerler. Ellerine aldıkları torbalarla dışarı çıkarlar. Bu torbası “Şivlilik Torbası” adıyla anılmaktadır. Tüm kapılar tek tek çalınarak Şivlilik toplanmaya başlanmıştır. Çocuklar kapılarda;
“Şivli şivli şişirmiş,
Erken kalkan pişirmiş,
İki çörek bir börek,
Bize namazlık gerek. Şivliliiik…”
diye mani söylerler…
Kapısı çalılanan büyükler geceden, çocukların geleceğini bildikleri için, çoktan hazırlıklarını yapmışlardır bile. Şivlilik torbalarını; kurabiyeler, pişiler, çerezler, şekerler, çikolatalar ve benzeri şeylerle doldururlar. Oyuncaklar da vardır… Çocuklarsa torbaları kimin daha çok dolduracağı yarışına girerler. O gün okullar resmi olarak kapalı olmasa da çocukla okula gitmezler.
Bu günde halk camilerde toplanır. Mevlit okutulur. Mezar ziyarerleri ve komşu ziyaretleri yapılır. Birlik beraberliği arttıran çocuklara güzel hatırlayacakları bir zaman bırakan gelenektir.
Peki, Şivlilik kelimesi nereden gelir? Şivlilik geleneği nereden gelir? Tarihçesi…
Şivlilik kelimesinin köken olarak nereden geldiği tam olarak bilinmemektedir. Yerel dilde “Kandil” anlamına geldiği aktarılmaktadır.
Konyalılar, Şivlilik’in nereden geldiğini Şeyh Şiblî’ye bağlarlar. Bir Türk-İslam mutasavvıfı olan Ebu Bekir Şiblî, bir gece rüyasında Hazret-i Peygamber’in, annesinin rahmine recep ayının ilk perşembesi intikal ettiğini öğrenir. Büyük bir sevinç içerisinde uyanarak bunu, oturduğu semtin bütün evlerine vararak “Şiblî” nidasıyla müjdeler. Her hane sahibi de müjdelik olarak ona bir parça yiyecek verir. İşte eski Konyalılara göre Şivlilik’in çıkışı bu şekildedir ([Baştak] 1936: 54; Süslü 1946: 3).
Prof. Dr. Mustafa Kafalı ise “Eskiden Konya’da çocuklar yırtıcı, göçmen bir kuş olan ve yerel ağızda ‘Cüllülük’ adıyla bilinen kuşa çıkardığı ses dolayısıyla şivlilik derlerdi.” diyerek Şivlilik eğlencesini leylek, kartal, çaylak gibi göçmen kuşların dönüşünü kutlamaya yönelik bir Nevruz eğlencesi olarak yorumlamaktadır. (Kafalı 1995: 27)
