Sözlükte sehv kelimesi “yanılma, unutma” ya da “dalgınlık” gibi anlamlara gelmektedir. Sehiv secdesi (secdetü’s-sehv) yanılma, unutma ya da dalgınlık gibi nedenlerle namazın vacipkerinden birinin terk veya tehir edilmesi (başka zaman bırakma) durumunda namazın sonun yapılan secdeye denir. Yani namazda insan olmanın gereği sonucu ortaya çıkan, istemeden yapılan eksiklikleri, fazlalıkları ve hataları telafi etmek için uygulanan secdedir. Bu uygulama sayesinde asli olan bir farzın terk edilmediği hallerde namaz sırasında yapılan herhangi bir hata da telafi edilmiş olunur. Sehiv secdesi hangi namazlarda yapılabilir? Kaza, nafile ya da farz namazı olsun hepsinde yapılabilir. Ancak böyle bir imkânın olması dikkatsizliğin önemsiz olduğunu göstermez. Namaz kılarken oldukça dikkat edilmeli ve istemeden yapılan hatalar durumunda sevih secdesi uygulanmalıdır.
“Namazı dosdoğru kılın, zekâtı verin ve rukû edenlerle beraber siz de rukû edin.” (Bakara sûresi, 43.)
Sehiv sevdesinin hükmü dayanağı nedir? Nasıl ortaya çıkmıştır?
Rivayete göre Hz. Muhammed (s.a.v.) bir gün bir yatsı namazını kıldırdıktan sonra mescitteki hurma kütüğüne düşünceli bir şekilde oturmuş. Cemaatten yanına gelenler “Ya Resulullah namazı neden kısa kıldırdınız?” diye sormuşlar. Hz. Peygamber de (s.a.v.) eksik olan rekatları kıldırdıktan sonra iki kez secde yaptırmış. İşte sehiv (yanılma) secdesi bu şekilde çıkmıştır.
Hz. Peygamber sehiv secdesi ile ilgili bir hadis-i şerifinde şöyle buyurmuştur: “Biriniz namazında şüpheye düşerse doğrusunu araştırsın ve namazını kanaatine göre tamamlasın, sonra selâm versin ve sehiv secdesi yapsın” (Buhârî, “Salât”, 31).
Hz. Peygamber (s.a.v.) Sehiv secdesi hakkında diğer bir hadisinde şöyle buyurmuştur: “Biriniz namazı dört rek’at mı yoksa üç rek’at mı kıldığında şüpheye düşerse, şüpheyi atsın ve yakînen bildiğine göre davranıp namazını tamamlasın. Selâm vermeden önce iki secde yapsın. Eğer beş kılmış ise bu secdeler namazına şefaatçi olur, eğer namazını tam kılmış ise bu secdeler şeytanın uzaklaştırılmasına vesile olur” (Buhârî, “Sehv”, 6-7).
Sonuç olarak sehiv secdesi bize Peygamber’imiz tarafından namazda yaptığımız yanlışları düzeltmek için önerilmiş bir uygulamadır. Sehiv secdesini yapmak sünnettir ve vaciptir. Mezheplere göre yapılışında ufak farklılıklar vardır.
Hangi durumlarda sehiv secdesi yapılır?
Hanefi mezhebinde yanılarak namazlarda vacipler terk edildiğinde, Şafii mezhebinde ise sünnetler yanlışlıkla terk edildiğinde sehiv secdesi yapılmaktadır. Bir de farzın gecikmesi durumunda gereklidir. Örneğin namazda Fatiha okumak vaciptir. Fatiha Sûresi’nin okunması unutulup rükûya gidildiğinde tekrar geri dönülüp Fatiha’yı okumak doğru değildir. Çünkü farzdan vacibe geri dönülmez. Namaz tamamlandıktan sonra sehiv secdesi yapılır. Yine aynı şekilde eğer son oturuş değilse namazda oturulacakken ayağa kalkıldıysa namaza devam edilir ve sonunda sehiv secdesi yapılır.
Sehiv Secdesi yapmak unutulursa ne yapılmalıdır?
Namazda hata yapıldığı fark edildiği ancak sehiv secdesi yapılmanın unutulduğu durumlarda tekrar sehiv yapılması gerekmez. Bu durumda da -Allah’ın izniyle- namaz kusurlu da olsa kabul olunur.
Sehiv Secdesi nasıl yapılır? Mezheplere göre sehiv secdesi
Hanefilere göre sehiv secdesi son oturuşta “Tahiyyât” duası sonrası verilen selamın ardından iki kez secde daha yapılmaktadır. Bu secdelerden sonra oturulur ve Tahiyyât duası, “salavat (Salli ve Bârik)” ve “Rabbenâ âtinâ” duaları okunur. Sonra her zaman olduğu gibi srlam verilerek namaz bitirilir.
Şafiilere göre sehiv secdesi son oturuştaki selâmdan önce yapılmalıdır. Aksi hâlde geçersiz sayılır.
Malikilere göre sehiv secdesi eğer namazdaki hata fazlalıktan kaynaklıysa selamdan sonra yapmak gereklidir. Eksiklik yüzünden ise selam vermeden önce yapılmalıdır. Namazda hem eksiklik hem de fazlalık varsa selamdan önce yapmak evla görülmüştür.
Hanbelilere göre sehiv secdesi selamdan önce ya da sonra yapılmasında bir sakınca yoktur. İki durumda da kabul olunur görüşü vardır
Not: Eğer cemaatle beraber sehiv secdesi yapılacaksa sadece tek tarafa selam verilir.
Tilavet secdesi nedir? Nasıl yapılır? “Secde Ayetleri” nelerdir?
