Hz. Sümeyye İslam tarihinde şehitlik mertebesine erişen ilk kadın olmasıyla birlikte İslamiyeti kabul ettiğini açıkca ilan eden ilk yedi kişiden birisiydi. Babasının adı Habât’tı. Ebû Celil’in amcası Ebû Huzeyfe’nin kölesiydi. Yâsir b. Âmir ile evlendi. İslamiyeti kabul ettiği için işkence edilerek Ebû Celil tarafından şehit edildi.
Hz. Sümeyye’nin hayatı
Kaybolan kardeşini bulmak için Yemenli Ans kabilesinden Yâsir b. Âmir, Mekke’ye geldi. Mekke’ye yerleşebilmek için bir kişinin himayesini alması gerekiyordu. Ebû Huzeyfe, Yâsir b. Âmir’i himayesine aldı. Ebû Huzeyfe bir süre sonra Sümeyye ile Yâsir’i evlendirdi. Bu evlilikten iki çocukları oldu. Bunlardan biri Abdullah diğeri ise ileride en tanınmış sahabelerden biri olacak Ammâr’dı.
Daha sonra Ebû Huzeyfe, Sümeyye’yi köle olarak yeğeni Ebû Cehil’e verdi. Yâsir ailesi İslamiyeti seçtikleri için ağır işkenceler görmeye başladı. Develerin ayaklarına bağlayıp kızgın çöllerde sürüklediler. Yetmedi demir zırh giydirilerek güneş altında saatlerce beklettiler. Hakarete ve aşağılamalara uğradılar. Ebû Cehil’in yaptığı bu işkenceler sistematik olarak devam ediyor ve vicdanları sızlatıyordu.
Öyle ki bir gün Mekke’deki Ebtah bölgesinde kızgın güneşin altında işkence gördükleri sırada peygamber efendimiz Hz. Muhhammed (S.A.V.) onların yanına gelerek, “Ey Yâsir ailesi, dayanın! Müjdeler olsun ki yeriniz elbette cennettir” demişti. (Hâkim, III, 388). Henüz dünyadayken cennetle müjdelenen Yasir ailesi gördükleri işkencelere büyük bir güçle katlanıyorlardı. Müslümanlar sayıca az olduğu ve kölelik sisteminin o yıllarda devam ediyor oluşu bu işkencelerin önüne geçmeyi engelliyordu.
Hz. Sümeyye’nin şehid oluşu
Tüm bunlar olurken yıl 615-617 arasındaydı. İslamiyet’in 6. ya da 7. yıllarıydı. Sümeyye yaşlıydı. Maneviyatı sayesinde bu işkencelere dayanmaya gücü yetiyordu. Ama bu durum Ebû Cehil’i daha da öfkelendiriyordu. Bir gün yine yaptığı işkenceler sırasında Sümeyye’nin iman etmesinin sebebinin başka şeyler olduğunu söyleyerek namusuna dil uzattı. Sonunda ise Hz. Sümeyye’yi mızrakla öldürdü. Bu ölüm ölümlerin şüphesiz en kutlularından şüphesiz en huzurlularından biriydi. Çünkü Hz. Sümeyye İslam’ın ilk kadın şehidi olmuştu.
(İslamda ilk şehid kimdir? Kaynakların büyük çoğunluğunda Hz. Sümeyye ilk kadın şehit olmasının yanında “İslam’ın ilk şehidi” “ilk şehit” olarak geçmektedir. Bazı kaynaklar ise Yâsir’in Sümeyye’den önce şehit edildiği de nakledilmektedir (Belâzürî, I, 160). İlahiyatçılardan bu konuda Hz. Yasir ile Sümeyye’nin aynı anda şehit olduğu yönünde aktarmalar da mevcuttur.)
Peygamber efendimiz Hz. Muhammed (S.A.V), ilk hanım şehit Hz. Sümeyye’nin gösterdiği cesareti ve verdiği mücadeleyi hiçbir zaman unutmadı. Ebû Cehil, Bedir Savaşı‘nda öldürüldüğü zaman Ammâr b. Yâsir’e, “Allah anneni öldürenin hakkından geldi” demişti (İbn Hacer, IV, 335). Hatta öyle ki her zaman Ammâr’a “Sümeyye’nin oğlu” diye hitap ettiği rivayet edilmektedir. (Müslim, “Fiten”, 70, 71). Ammâr da annesi ve babası gibi şehit olmuştur.
